Lata 60. i 70. XX w. przeminęły, lecz Trudi Canavan wciąż kultywuje „kobiecą fantasy”. I to w najlepszy możliwy sposób.

Grafika okładkowa: Ewa Enfer

Matka magów

Urodzona w 1969 r. na przedmieściach Melbourne Canavan już jako dziecko interesowała się szeroko pojętą sztuką, w tym muzyką i pisarstwem. Swoje życie zawodowe rozpoczęła od projektów graficznych, po tym jak z wyróżnieniem ukończyła Melbourne College of Decoration. Jej kariera autorki książek fantasy rozwinęła się po dwudziestym piątym roku życia, gdy Canavan zdecydowała się na udoskonalenie swoich zdolności i zapisanie się na kursy pisarskie. Pierwszy sukces przyniósł jej krótki utwór Szepty dzieci mgły, który w 1999 r. zdobył nagrodę Aurealis Award przyznawaną przez czasopismo Aurealis Australian Fantasy and Science Fiction dla najlepszego opowiadania. Dwa lata później ukazała się Gildia Magów, będąca pierwszym tomem Trylogii Czarnego Maga, która sprawiła, że za Canavan stanęły szeregi fanów. Kolejne części cyklu otrzymały nominacje do prestiżowych nagród m.in. Ditmars (Australian SF “Ditmar” Award) będącą najstarszą i najważniejszą nagrodą przyznawaną w Australii od 1969 r. za twórczość z kategorii fantasy, science fiction oraz horroru. W późniejszych latach bibliografia Canavan powiększyła się znacząco o nowe opowiadania i powieści równie doceniane i lubiane, co jej wcześniejsze dzieła.

Wykreowane przez nią światy przesiąknięte są nietuzinkowymi bohaterami. Zapadają oni w pamięć dzięki swojej odwadze, poświęceniu czy chaosowi jaki sieją oraz magii niosącej zarówno pomoc, jak i ból. Idąc za ciosem tworzenia nowych narodów i ziem, pisarka wymyśliła nową faunę i florę o niezwykłych nazwach, które wyjaśnia na ostatnich stronach książek.

Jak sama przyznała, inspirację czerpie z mediów, rozmów i doświadczeń. Pod wpływem Władcy Pierścieni J.R.R. Tolkiena stworzyła nowe ziemie, państwa wchodzące w konflikty będące bazą fabuły. Przedstawia je czytelnikowi obrazowo za pomocą map pobudzających wyobraźnię i ułatwiających poruszanie się w świecie opisanym na kartach książki. Realia wydarzeń w większości z jej prac przypominają średniowiecze będące epoką często wykorzystywaną w fantastyce. Odnoszące się do tego okresu książki określa się zresztą mianem medieval fantasy. U Canavan pozbawione technologii i współczesnych wygód kraje bazują na magii stanowiącej rozwiązanie wielu problemów ludzi nią obdarzonych oraz tych, którzy tego talentu nie posiadają. Magia jest jednak również przyczyną przeszkód, z którymi zmagają się bohaterowie. W wielu wzmaga żądzę władzy i daje poczucie siły przekładające się na wojny opisane w tomach.

Bohaterami każdego cyklu są postacie o zdolnościach magicznych. Ich los wiąże się z rozwijaniem swoich talentów, a następnie z walką – z najeźdźcą czy też wartościami, które zostały im wpojone przez społeczeństwo, w jakim egzystują. Niezwykle ważną rolę w niemal każdej książce odgrywa postać kobieca wykreowana przez Canavan na silną, niezależną magiczkę, taką jak Sonea w Trylogii Czarnego Maga, Auraya w Erze Pięciorga czy Rielle, będąca jedną z głównych bohaterek Prawa Milenium. Umieszczanie kobiet na pierwszym planie powieści zagwarantowało Trudi Canavan miejsce pomiędzy Ursulą K. Le Guin, Anne McCaffrey czy Andreą Norton, które należą do autorek tworzących tzw. kobiecą fantasy, gdzie na pierwszy plan wysuwa się silna postać kobieca, jej przeżycia wewnętrzne i relacje miłosne, a przebieg akcji często zwalnia.

Dotychczasowy dorobek pisarki przetłumaczono na wiele języków, co przyniosło jej uznanie w skali globalnej i rzesze wielbicieli różnych narodowości, których inspirują i pochłaniają wydarzenia oraz bohaterowie opisani przez Australijkę. Canavan przedstawiła magię jako energię nietrwałą i wyczerpywalną. Bez niej bohaterowie są postaciami ze zwyczajnymi problemami, z którymi zmagają się w sposób jak najbardziej ludzki – ponosząc klęskę i próbując ponownie.

Przybliża sylwetkę maga jako niezwykłego człowieka zmagającego się z przeciwnościami losu, bólem i utratą. Mimo powielanych schematów i wielu wątków, Trudi Canavan po raz kolejny serwuje czytelnikowi historię, którą czyta się z łatwością i zaciekawieniem, wdychając kyralijskie powietrze.

Najważniejsze dzieła

Szepty dzieci mgły i inne opowiadania

Zbiór opowiadań zawierający pierwszy utwór, który przyniósł Canavan uznanie. Książka wydana w 2010 r. składa się z pięciu historii. Trzy z nich są doskonałym wprowadzeniem do świata fantastyki kreowanego przez autorkę w innych dziełach. Fabuły opowiadań Szepty dzieci mgły oraz Szalony uczeń rozrastają się wokół magii oplatającej przeżycia wewnętrzne bohaterów, ich historię oraz krainy, w których przychodzi im żyć. Tak jak Szepty dzieci mgły są osobną opowieścią, tak Szalony uczeń nawiązuje do Trylogii Czarnego Maga, pogłębiając historię i rozwijając wątki. Markietanka natomiast, będąc również opowiadaniem fantastycznym, zbudowana jest wokół wojny i psychiki głównego bohatera, na którą wpływa zmęczenie, nieustające walki i cierpienie.

W dwóch ostatnich opowiadaniach, Przestrzeń dla siebie oraz Biuro Rzeczy Znalezionych, Australijka odchodzi od przyjętego dla siebie kierunku i koncentruje się na współczesności, z której opisem radzi sobie równie dobrze. W porównaniu do swoich dłuższych prac, łapie się jednego wątku i nie puszcza go aż do ostatniego zdania, jednocześnie zapewniając czytelnikowi wystarczającą dawkę emocji.

Trylogia Czarnego Maga

Pierwszy cykl autorki, rozpoczęty w 2001 r., a zakończony dwa lata później. Złożony z trzech części – Gildii Magów, Nowicjuszki i Wielkiego Mistrza – stanowi przykład kobiecego fantasy. Na pierwszym planie stoi Sonea – dziewczyna obdarzona przez los niebezpieczną, niszczącą magią, której życie toczy się w slumsach stworzonej przez Canavan stolicy Kyralii – Imardinie. Autorka przeprowadza czytelników przez jej życie i przemianę w wykształconą w Gildii Magów magiczkę.

Fabuła usłana jest trudnościami, jakie spotykają dziewczynę, konfliktami, walką, oddaniem oraz miłością wtapiającą się w myśli czytelnika i pozostającą z nim przez wiele lat. Przedstawia dwa światy: ten zewnętrzny – wypełniony przemocą i rosnącym napięciem pomiędzy dwoma sąsiadującymi krajami oraz wewnętrzny – ukazujący zasady Gildii, jej metody i strukturę. Krążą one wokół postaci Sonei, jej przeżyć i myśli. Trudi Canavan pozwala czytelnikowi wejść zarówno do Imardinu i zobaczyć jego wady i zalety, Gildii, wewnątrz której tworzą się podziały, odkrywane są talenty i tajemnice, jak i do głowy głównej bohaterki, co przybliża i scala go z całą historią i niezwykłym światem, z którego sączy się magia.

Uczennica maga

Sequel Trylogii Czarnego Maga odpowiadający na pytania dotyczące konfliktu z Sachaką, dawnych rytuałów magicznych, życia poza Imardinem i początku Gildii Magów. Książka koncentruje się na dwóch postaciach: Tessi – córce wiejskiego uzdrowiciela, która odkrywa w sobie moc, oraz Sterii – kobiecie związanej sachakańskim prawem i zwyczajami. Canavan ponownie skupia się na przeżyciach bohaterów, motywie walki o suwerenność, konflikcie przekonań, relacjach między postaciami i, oczywiście, magii, niosącej ochronę, zniszczenie i możliwości. Sachaka, ukazana w Trylogii Czarnego Maga jako brutalna i barbarzyńska, nieco łagodnieje pod wpływem niektórych bohaterów umieszczonych tam przez autorkę.

Uczennica maga, wydana w 2009 r., tworzy przyjemny, choć niesycący, wstęp do Trylogii Czarnego Maga. Przybliża sylwetkę maga jako niezwykłego człowieka zmagającego się z przeciwnościami losu, bólem i utratą. Mimo powielanych schematów i wielu wątków, Trudi Canavan po raz kolejny serwuje czytelnikowi historię, którą czyta się z łatwością i zaciekawieniem, wdychając kyralijskie powietrze.

Dziedzictwo i fandom

Pomimo największej popularności w Australii, Wielkiej Brytanii oraz Stanach Zjednoczonych Trudi Canavan zdobyła rozgłos globalny. Jej książki przetłumaczone zostały na dwadzieścia trzy języki, a amerykańska firma zajmująca się zbieraniem danych z punktów sprzedaży książek – NilsenBookScan – uznała Trylogię Czarnego Maga za najbardziej udany debiut literacki ostatnich dziesięciu lat (od wydania cyklu) w zakresie literatury fantasy.

Tak jak wielu współcześnie żyjących autorów, Trudi Canavan posiada własną stronę internetową, dzięki której zbliża do siebie czytelników. Fani pisarki mogą dowiedzieć się tam o planach oraz historiach związanych z jej twórczością. Znajdą odpowiedzi na najczęściej nurtujące ich pytania oraz rady dotyczące pisania, o jakich autorka dowiedziała się uczęszczając na kursy. Strona zawiera również zakładkę, poprzez którą mogą przesłać błędy oraz literówki, jakie zauważyli w jej książkach, co zacieśnia więzy i daje poczucie kontaktu, o jakim marzy wiele osób.

O twórczości Trudi Canavan można mówić na wiele sposobów – niektórzy stwierdzą, że magia i ciągłe konflikty przeżyły już swoje lata świetności i wysłużyły się niczym stary sweter, inni natomiast oddadzą się jej w pełni. Canavan ułożyła swoje światy, tak jak układa się puzzle i odwróciła je w stronę ludzi, pokazując im obraz własnej wyobraźni, przekonań i zasad. Przysuwa go do każdego, kto pragnie do niego zajrzeć i oddaje kawałek swojej magii każdemu, kto postanowi zostać i śledzić poczynania bohaterów, wodząc wzrokiem po słowach, zdaniach i stronach jej książek.